Podczas prac nad nowelizacją ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej rząd zapowiedział uporządkowanie zasad zwrotu nienależnie opłaconych składek zdrowotnych oraz rozliczeń między NFZ, ZUS i płatnikami – co ma ograniczyć liczbę sporów i przyspieszyć przepływ środków w systemie.

Nowe regulacje doprecyzowują m.in. kiedy nadpłata składki zdrowotnej powstaje z mocy prawa, a kiedy konieczne jest złożenie wniosku przez płatnika. ZUS podkreśla, że od 2025 r. obowiązują już zmienione zasady rozliczania składki dla przedsiębiorców (ustawa z 6.12.2024 r.), a planowana kolejna nowelizacja ma ujednolicić tryb zwrotów – zarówno tych wynikających z rocznego rozliczenia, jak i z bieżących korekt deklaracji.

W debacie publicznej pojawia się również wątek automatyzacji części procesu. Dyskutowane są rozwiązania, w których ZUS – po rocznym rozliczeniu – sam identyfikuje nadpłaty i dokonuje zwrotu bez konieczności składania oddzielnego wniosku, co ma ograniczyć liczbę błędów i odciążyć płatników. Takie podejście opisywane jest już w projektach dotyczących rozliczeń po 2026 r.

Dla podmiotów medycznych i praktyk lekarskich kluczowe jest to, że nowe przepisy będą powiązane z rozliczeniami kontraktów z NFZ oraz zmianami w sposobie ewidencjonowania kosztów osobowych. Uporządkowanie zasad zwrotu składek może poprawić płynność finansową, ale jednocześnie wymusi bardziej precyzyjne raportowanie w księgowości oraz ścisłą współpracę działów HR, płac i rozliczeń z płatnikiem.

Samorządy zawodowe zwracają uwagę, że każda zmiana w mechanizmach składkowych przekłada się na skomplikowanie rozliczeń umów cywilnoprawnych i kontraktów lekarskich. Podkreślają, że bez odpowiednio długiego okresu przejściowego oraz jasnych wytycznych interpretacyjnych ryzyko błędów i kontroli może wzrosnąć, a nie spaść.

Zalecenie dla odbiorców:
Warto już teraz przygotować mapę wpływu nowych zasad zwrotu składki na budżet placówki i praktyk zawodowych – uwzględniając różne formy zatrudnienia (umowa o pracę, kontrakt, B2B). Rekomendowane jest przeprowadzenie przeglądu procedur kadrowo-płacowych, w tym obiegu informacji między kadrami, księgowością a osobą odpowiedzialną za rozliczenia z NFZ i ZUS. Dobrą praktyką będzie też szkolenie wewnętrzne dla osób zajmujących się rozliczeniami, oparte na aktualnych materiałach ZUS dotyczących zwrotu nadpłat i zmian w składce zdrowotnej.

Źródła: ZUS, „Zmiany w składce zdrowotnej opłacanej przez przedsiębiorców od 1 stycznia 2025 r.”; ZUS – materiały o zwrocie nienależnie opłaconych składek; Rynek Zdrowia; Gazeta Prawna; PolitykaZdrowotna.com.

Opracowanie redakcyjne: Debaty Zdrowie