Światowa Organizacja Zdrowia opublikowała nowe wytyczne dotyczące postępowania w sytuacjach nagłych cięć finansowania systemów ochrony zdrowia, szczególnie w krajach o niskich i średnich dochodach. Dokument zawiera zestaw narzędzi analitycznych i politycznych, które mają pomóc rządom w utrzymaniu ciągłości świadczeń oraz w ograniczeniu ryzyka załamania usług podstawowych.

Wytyczne zostały opracowane w kontekście rosnących napięć budżetowych i stopniowego wycofywania się części donorów, w tym niektórych funduszy bilateralnych i wielostronnych. WHO wskazuje, że wiele państw w ostatnich latach doświadczyło gwałtownego spadku finansowania programów zdrowotnych, co doprowadziło do przerwania kampanii szczepień, ograniczenia usług POZ oraz załamania programów lekowych, zwłaszcza w zakresie chorób zakaźnych.

Kluczowym elementem ogłoszonego guidance jest UHC Knowledge Hub, nowa platforma ekspercka utworzona we współpracy z rządem Japonii i Bankiem Światowym. Hub ma wspierać kraje w analizie ryzyk budżetowych, projektowaniu działań osłonowych oraz zarządzaniu krytycznymi funkcjami systemów zdrowia — od łańcuchów dostaw, przez finansowanie POZ, po monitorowanie wskaźników populacyjnych.

WHO zaleca m.in. tworzenie scenariuszy redukcji kosztów, mapowanie usług o najwyższym znaczeniu zdrowotnym, opracowanie planów minimalnych świadczeń (Essential Health Packages) oraz budowę buforów finansowych zapobiegających nagłemu przerwaniu terapii. Organizacja podkreśla, że brak odpowiednich mechanizmów adaptacyjnych prowadzi do gwałtownego pogorszenia zdrowia publicznego — zwłaszcza w obszarach HIV, TB, malarii oraz szczepień.

Konsekwencje dla krajów i instytucji:
Nowe wytyczne będą ważnym punktem odniesienia w polityce zagranicznej, pomocy rozwojowej oraz finansowaniu humanitarnym. Państwa muszą przygotować plany utrzymania kluczowych usług zdrowotnych przy mniejszych budżetach oraz wzmocnić zarządzanie danymi i prognozowaniem potrzeb.

Zalecenia dla odbiorców:

• analizować wpływ cięć międzynarodowych na stabilność krajowych programów zdrowotnych,

• przygotować scenariusze awaryjne utrzymania świadczeń,

• śledzić działania WHO, Banku Światowego i partnerów UHC Knowledge Hub,

• aktualizować strategie współpracy międzynarodowej i programy grantowe.

Źródła: WHO – Oficjalne Guidance 2025; WHO News Release; PAP – Serwis Świat.

Opracowanie redakcyjne: Debaty Zdrowie